Geçen haftanın özeti

Hafta genelinde yurt içi piyasaların odağında ise Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı Yeni Ekonomi Programı vardı. Makroekonomik hedefleri açıklayan Albayrak, ekonomide yılın 3. çeyreğinden itibaren V-Tipi bir toparlanma olduğuna dikkat çekti. İçinde bulunduğumuz yıl sonunda enflasyon oranı %10,5, büyüme %0,3, işsizlik oranı ise %13,8 olarak tahminlendi. TCMB’nin 24 Eylül PPK toplantı özetine göre enflasyon beklentilerindeki artış sürmüş olup yılsonu enflasyon beklentisi %11,46’ya yükseltildi. ABD ekonomisi, pandemi nedeniyle yılın 2. çeyreğinde %31,4 daralırken Temsilciler Meclisi, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ekonomik etkileriyle mücadeleye yönelik 2,2 trilyon dolarlık Kovid-19 teşvik paketini onayladı. Jeopolitik riskler ve kur baskısı nedeniyle hafta içinde karışık bir seyir izleyen BİST100 Endeksi, 1.112-1.155 bandında işlem görürken haftayı %1,86 primle 1.145 puandan tamamladı. TCMB’nin faiz hamlesine rağmen TL’deki değer kaybı  devam etti. Bunun üzerine BDDK’nın aktif rasyosu oranlarını indirmesi ve Cumhurbaşkanı Kararı ile kambiyo işlemlerindeki BSMV oranı yüzde 1’den binde 2’ye indirilmesi ile kurda sınırlı bir gerileme yaşandı. Hafta içinde 7,8572 ile rekor kıran Dolar/TL, sonrasında 7,63 seviyesine kadar gevşedi. Euro/TL ise 9,2188 ile tarihi zirvesini yenilerken sonrasında 9 sınırının altına indi.  Euro/Dolar paritesi 1,16-1,18 bandından işlem gördü. Altının onsu 1.849-1.917 dolar bandından işlem görürken altının gramı, dolardaki yükselişten destek bularak 479,41 seviyesine kadar yükseldi. Merkez Bankası'nın brüt döviz rezervleri geçen hafta 739 milyon dolar azalarak 42,4 milyar dolara geriledi. Yurt dışı yerleşik yatırımcılar, 18-25 Eylül haftasında reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 101,9 milyon dolar hisse senedi satışı yaparken, 115,6 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. Aynı dönemde yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 905 milyon dolar azalarak 134.869 milyon dolara gerilerken tüzel kişilerin döviz mevduatı 517 milyon dolar artarak 82.875 milyon dolara yükseldi. 

Haftanın ilk gününe yatay başlayan BİST100 Endeksi, seans içinde 1.116-1.131 bandında işlem gördü. Jeopolitik riskler ve kur baskısının da etkisiyle Endeks, seansı %0,27 kayıpla 1.121 seviyesinden tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %13,31, 10 yıllık tahvil faizi %13,29, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,656’dan hafta açılışını yaptı. Dolar/TL 7,66, Euro/TL 8,91 seviyelerinden haftaya başladı.. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftanın ilk işlem gününde 545 seviyelerinden işlem gördü.

Pazartesi günü BDDK normalleşme adımları çerçevesinde aktif rasyosunu, mevduat bankaları için %90'a, katılım bankaları için %70'e indirdi.

Avrupa Birliği, yeni tip koronavirüs nedeniyle 16 üye ülkedeki istihdamı koruma programlarına 87,4 milyar euro mali destek verilmesini onayladı.

Salı günü Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Yeni Ekonomi Programı'nı (YEP) açıkladı. 2020, 2021, 2022 ve 2023 yılları için sırasıyla büyüme hedefleri %0,3, %5,8, %5 ve %5; enflasyon oranı hedefleri %10,5, %8, %6 ve %4,9; işsizlik oranı hedefleri %13,8, %12,9, %11,8 ve %10,9; cari işlemler açığının milli gelire oranını -%3,5, -%1,9, -%0,7 ve %0,1; milli gelir 702, 735, 801 ve 875 milyar dolar; bütçe açığının milli gelire oranı %4,9, %4,3, %3,9 ve %3,5 olarak hedeflendi. Bunun yanında makroekonomik veriler ışığında ekonomide yılın üçüncü çeyreğinden itibaren güçlü bir V-tipi bir toparlanma olduğuna ve yıldan yıla büyüme oranının pozitife döndüğüne işaret edildi. 3 yıllık döneme ait ana çerçevenin ekonomik dengelenme, mali disiplin, ve üretim ve ihracatta katma değer odaklı değişim olması hedefleniyor.

BDDK verilerine göre, Türk bankacılık sektörünün toplam aktif büyüklüğü, ağustos sonu itibarıyla 2019 sonuna kıyasla %30,2 artarak 5 trilyon 845 milyar 786 milyon lira oldu. Bu dönemde sektörün en büyük aktif kalemi olan krediler 3 trilyon 481 milyar 901 milyon lira, menkul değerler 1 trilyon 30 milyar 161 milyon lira oldu. Geçen yılın sonuna göre sektörün aktif büyüklüğü %30,2, krediler toplamı %31,1 ve menkul değerler toplamı ise %55,9 yükseldi. Sektörün net karı 42 milyar 949 milyon lira oldu.

Ekonomik güven endeksi ağustosta 85,9 iken, eylülde %3,1 artarak 88,5 değerine yükseldi.

Almanya'da yıllık enflasyon, eylülde -%0,2, aylık enflasyon ise -%0,2 olarak gerçekleşti. Euro Bölgesi'nde ekonomik güven endeksi artışını sürdürerek eylülde 91,1'e yükseldi.

ABD'de S&P CoreLogic Case-Shiller'ın açıkladığı konut fiyatları, temmuz ayında beklenenden fazla artarak %3,95 artış gösterdi. (Beklenti: %3,60) ABD'de CB Tüketici Güven Endeksi, eylülde geçen aya kıyasla 15,5 puan artarak 101,8 seviyesine çıktı ve piyasa beklentilerini geride bıraktı.

Çarşamba günü sabah saatlerinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararına göre kambiyo işlemlerindeki Banka Sigorta ve Muamele Vergisi oranı yüzde 1’den binde 2’ye indirildi. Bu oran 24 Mayıs’ta binde 2’den yüzde 1’e çıkarılmıştı.

TÜİK dış ticaret istatistiklerine göre Türkiye'nin dış ticaret açığı Ağustos ayında 6,3 milyar dolar olurken, altın hariç dış ticaret açığı ise 675 milyon dolar olarak gerçekleşti.

ABD ekonomisi, pandemi etkilerinin en sert hissedildiği 2. Çeyrekte, %31,4 daraldı. (Beklenti: %31,7) ABD'de ADP özel sektör istihdam eylül ayında 749.000 arttı. (Beklenti: 649.000) ABD'de bekleyen konut satışları ağustos ayında %8,8 arttı. (Beklenti: %3,1)

Fed, yeni tip koronavirüs salgınından kaynaklanan ekonomik belirsizlik nedeniyle ülkenin en büyük bankalarının hisse geri alımı ve temettü ödemeleri yapmalarına yönelik kısıtlamaları yılsonuna kadar uzattığını bildirdi.

Almanya'da işsiz sayısı, yeni tip koronavirüs salgınına ilişkin tedbirlerin gevşetilmesi sonrası düşüşünü üçüncü aya taşıyarak eylülde bir önceki aya göre 8 bin azalarak 2 milyon 907 bine geriledi. Perakende satışlar ise ağustos ayında aylık bazda %3,1, yıllık bazda %3,7 artış gösterdi. Aylık bazda beklentinin üstünde kalırken yıllık bazda beklentilerin altında kalmıştır. İngiltere, yılın 2 çeyreğinde %19,8 daralma gösterdi. Cari işlemler dengesi ise 2,8 milyar GBP açık verdi.

Perşembe günü TCMB tarafından açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 18-25 Eylül haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 101,9 milyon dolar hisse senedi satımı yaparken, 115,6 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. Bahsi geçen haftada döviz kurlarında yaşanan tarihi rekor yolcuğunda TCMB’nin sürpriz faiz artırım kararı ardından gevşeme yaşanırken, BİST100 Endeksi’nde ise yükseliş ivmesi yaşandı. BİST100 Endeksi 18-25 Eylül tarihleri arasında %1,10 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizinde ise 78 baz puan azalış göstermiştir.

Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 25 Eylül ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 905 milyon dolar azalarak 134.869 milyon dolara gerilerken tüzel kişilerin döviz mevduatı 517 milyon dolar artarak 82.875 milyon dolara yükseldi. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 389 milyon dolar azalarak 217.744 milyon dolar olarak gerçekleşti. 18 Eylül kapanışında 7,5152 olan TCMB dolar alış kuru 25 Eylül tarihinde 7,6630 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşik kişilerin döviz mevduatındaki azalışa rağmen Dolar/TL’deki %2’lik yükselişin etkisiyle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 29,3 milyar TL artarak 1.668,6 milyar TL oldu.

TCMB’nin 24 Eylül PPK toplantı özetini yayımladı. Buna göre enflasyon beklentilerindeki artış sürmüş olup yılsonu enflasyon beklentisi 64 baz puan artışla %11,46’ya, gelecek on iki ay beklentisi ise 45 baz puan artışla %10,15’e yükselmiştir. Salgına bağlı arz yönlü enflasyonist etkiler sürerken toplam talep koşulları enflasyonu sınırlamaya devam etmektedir. Kurul, ekonomideki toparlanma ve bunun makro dengelere yansımalarını da gözeterek, salgın dönemine özgü destekleyici makro politika adımlarının ağustos ayından itibaren kademeli olarak geri alınmasına karar vermiştir.

Merkez Bankası'nın brüt döviz rezervleri geçen hafta 739 milyon dolar azalarak 42,4 milyar dolara geriledi. Söz konusu dönemde altın rezervleri, 2 milyar 64 milyon dolar düşüşle 43 milyar 161 milyon dolardan 41 milyar 97 milyon dolara, toplam rezervleri ise 2 milyar 803 milyon dolar azalarak 86 milyar 320 milyon dolardan 83 milyar 517 milyon dolara düştü.

ISO PMI, Eylül’de bir önceki aya göre 1,5 puanlık (%2,8) azalışla 52,8’e geriledi. İTO verilerine göre, İstanbul'da Eylül'de bir önceki aya kıyasla perakende fiyatlar %1,47 ve toptan fiyatlar %2,62 arttı.

NATO, Türkiye ile Yunanistan arasında bir süredir devam eden görüşmelerin ardından Doğu Akdeniz konusunda ayrıştırma usullerine ilişkin mekanizmanın kurulduğunu bildirdi. Mekanizma çerçevesinde, Türkiye ile Yunanistan arasında denizde ve havadaki ayrıştırmayı kolaylaştıracak bir acil irtibat hattı oluşturulacak.

ABD Temsilciler Meclisi, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ekonomik etkileriyle mücadeleye yönelik 2,2 trilyon dolarlık Kovid-19 teşvik paketini onayladı.

ABD'de kişisel gelir ağustos ayında %2,7 ile beklenenden daha fazla düştü. İşsizlik maaşı başvuruları ise geçen hafta 837.000 ile beklenenden daha düşük çıktı. ABD'de ISM imalat sektörü endeksi eylül ayında 55.4 ile beklenenin altında gerçekleşti. (Beklenti: 56,5)

Euro Bölgesi'nde işsizlik, yeni tip koronavirüs tedbirlerinin gevşemeye devam ettiği ağustos ayında %8,1 seviyesine çıktı.

Cuma günü ABD'de tarım dışı istihdam eylül ayında 661.000 ile beklenenden daha az arttı, işsizlik oranı %7,9'a geriledi. ABD Michigan tüketici güven endeksi 79,0 olan beklentilerin üzerinde 80,4 olarak gerçekleşti.

Ticaret Bakanı Pekcan, "Ekonomimizin V-tipi toparlanması, üçüncü çeyrek büyümesi açısından olumlu işaretler sunmaktadır. Altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranında eylül ayında %90,9 seviyesine ulaşmış bulunmaktayız." dedi.

Haftanın son işlem gününe düşüşle başlamasına rağmen seans içinde 1.150 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %0,13 kazançla 1.145 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda ABD Başkanı Trump’ın Kovid-19 testinin pozitif çıktığını açıklamasının etkisiyle negatif bir seyir izleniyor. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %12,97, 10 yıllık tahvil faizi %13,06 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,691 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 93,81 seviyesinde bulunurken, Euro/Dolar paritesi 1,17 sınırının üzerinde işlem görüyor.

Uzun Vadede Ne Bekliyoruz…

9,80x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,4x olan 5 yıllık ortalamasına göre %-4,7 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini de gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.

2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75, 19 Şubat’ta 50, planlı toplantısından 2 gün önce olağanüstü toplanarak 17 Mart’ta 100, 22 Nisan’da 100 ve 21 Mayıs’ta 50 baz puan indirim yaparak toplamda 375 baz puan indirimle haftalık repo faizini %8,25’e çekti. 25 Haziran, 23 Temmuz ve 20 Ağustos toplantılarında değişiklik yapmayarak haftalık repo faizini %8,25 seviyesinde bırakan Merkez 24 Eylül’de son iki yıldaki ilk faiz artırımını gerçekleştirdi ve politika faizini 200 baz puan artışla %10,25’e çekti.

Ağustos ayında %0,86 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Eylül ayında %1,07, Ekim ayında %1,46, 2020 yılı sonunda %11,46 ve 12 ay sonrasında %10,15 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 7,60, 12 ay sonrasında ise 7,94 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 22,8 milyar dolar, 2021 yılında ise 20,2 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla -%1,5 ve %4,2 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %8,62, 3 ay sonrasında %9,50, 6 ay sonrasında %9,64 ve 12 ay sonrasında ise %9,38 olması beklenmektedir. Hali hazırda %12,97 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %12,71 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.

Kaynak:BMD Araştırma
Hibya Haber Ajansı