Soygunun fotoğrafı

Sıcak paranın çekim alanı içinde yer alan 10 ülkeden biri olan Türkiye, yabancı yatırımcılar için kar ve gelir transferleri için adeta “cennet” oldu. Yabancı yatırımcıların doğrudan yatırımlardan 2003 başından 2009 yılı sonuna kadar olan AKP iktidarının 7 yılında Türkiye’deki doğrudan yatırımlardan elde ettiği karlar ve portföy yatırımlarından sağladıkları getirilerin 34 milyar dolarlık bölümünü ülkelerine transfer etti.

ANKA’nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre AKP iktidarının 7 yılını kapsayan 2003-2009 döneminde yabancılar, Türkiye’deki doğrudan yatırımlarından elde ettikleri karların 11 milyar 508 milyon doları ile borsa, devlet iç borçlanma senetleri gibi finansal araçlara yaptıkları portföy yatırımlarından kazandıkları 22 milyar 562 milyon doları yurt dışına transfer ettiler.

Böylece anılan dönemde Türkiye’de elde edilen karların 34 milyar 70 milyon dolarlık bölümü ülkeden çıkarak, başka ekonomilere akmış oldu. Türkiye'den yabancıların 25 yıllık dönemde yaptıkları kar transferlerinin toplamı ise 49 milyar 967 milyon dolar düzeyine ulaştı.

-KRİZ YILINDA KAR TRANSFERİNDE GERİLEME-

2009 yılında kriz nedeniyle doğrudan sermaye girişi geçen yıla göre azalırken, “doğrudan” yatırımlardan elde edilen karlardan yapılan transferlerin de son bir yılda azaldığı gözlendi. 2008 yılında doğrudan yatırımlarda 2 milyar 937 milyon dolar kar transferi yaşanırken, kriz yılı 2009'da bu rakam yüzde 16.8 oranında azalarak, 2 milyar 444 milyon dolara geriledi. Ancak 2 milyar doların altına inmedi.

Doğrudan yatırımlarda kar transferleri 2000 yılında 300 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, 2002'de 401 milyon dolara, 2003 yılında 643 milyon dolara yükselmişti. 2004 yılıyla birlikte belirgin bir şekilde artan kar transferleri, doğrudan yatırımlarda 1 milyar 43 milyon dolara ulaşmıştı.

Doğrudan yatırımlarda kar transferi 2005’te 1 milyar 51 milyon, 2006’da 1 milyar 182 milyon ve 2007 yılında 2 milyar 208 milyon dolara çıktı. 2008 yılı sonunda ise 2 milyar 937 milyon dolarlık bir kar transferi yaşandı. Bu gelişmelerle doğrudan yatırımlarda 2003 başından 2009 yılı sonuna kadar gerçekleşen toplam kar transferi 11 milyar 508 milyon dolar düzeyine çıktı. 1984 yılından 2009 yılı sonuna kadar olan 25 yıllık dönemde yabancıların doğrudan yatırımlarından yaptıkları kar transferi 15 milyar 216 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

- PORTFÖY YATIRIMLARINDAN 22.6 MİLYAR DOLAR ÇIKIŞ YAPTI-

Sıcak para olarak gelen ve Türkiye’de borsa ve devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) başta olmak üzere çeşitli finansal yatırım araçlarına yatırım yapan yabancı sermayenin bu yolla elde ettiği kazançlardan yurt dışına transfer edilen tutar da 2009 yılı sonunda bir önceki yıla göre yüzde 15.8 oranında düşüş gösterdi. 2009 yılında yurt dışı yerleşikler Türkiye’deki portföy yatırımlarından elde ettikleri 2 milyar 994 milyon doları yurt dışına aktardı. Portföy yatırımlarından yapılan kar transferi önceki yıl 3 milyar 523 milyon dolar düzeyindeydi.

Bu düşüşte, küresel ekonomik kriz ve faiz oranlarının eski cazibesini yitirmesinin de etkisi oldu. Bilindiği üzere 2008 yılı sonu itibariyle çıkışa geçen sıcak para 2009 yılının ilk aylarında bu süreci hızlandırmıştı. Ancak yılın ikinci çeyreği itibariyle sıcak para çıkışında artış trendi yeniden başladı. Son çeyrek ise sıcak para çıkışında azalma dikkat çekti.

Küresel ekonomik kriz öncesine bakıldığında ise portföy yatırımlarından elde edilen kazancın, son yıllarda hızla büyüdüğü görülüyor. 2002'de 2 milyar 244 milyon dolar olan yabancıların portföy yatırımlarından elde ederek yurt dışına aktardığı tutar, 2003'te 2 milyar 616 milyon dolar, 2004'te 2 milyar 905 milyon dolar, 2005'te 3 milyar 326 milyon dolara çıktı.

Yabancıların portföy yatırımlarından yaptığı kar transferleri, 2006'da 3 milyar 463 milyon, 2007’de 3 milyar 735 milyon dolara yükseldi. 2008 yılında 3 milyar 523 milyon dolar oldu. 2009 yılında ise 2 milyar 994 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Böylece 2003 başından 2009 yılı sonuna kadar olan dönemde yabancıların Türkiye’de portföy yatırımlarından elde ederek yurt dışına aktardığı tutar 22 milyar 562 milyon dolara ulaştı. 1992-2009 yılları arasını kapsayan 17 yıllık dönemde portföy yatırımlardan elde edilen kazanç ise 34 milyar 751 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.