ABD'de yaşanan olaylar bir krizin dışa vurumu, yansımaları şeklinde yorumlanabilir; üstelik bu olaylar yeni değildir. ABD Senatosu’nun basılması ilktir fakat öncesinde başka olaylar vardır. İlk olay ABD’de salgın sürecinde ortaya dökülen şiddet, yabancı düşmanlığı, ayrımcılık ve ırkçılığın görünür hale gelmesi ve sıradanlaşmasıdır.

Diğeri, seçim sürecinde yaşananlardır; bilhassa normal oy mekanizmasının dışında mektupla gelen oyların nerdeyse hepsinin tek bir adaya çıkmasıyla, sandıkların renginin değişmesiyle ilgilidir. Bir an mektupla oy verme mekanizmasının genel bir oylama biçimi olarak her yerde kabul edildiğini varsayalım. Bu durumda ‘mektup oyların’ tek bir partide/adayda toplanması sandığa giden seçmenlerin tercihini yani sandıktan çıkan neticeyi değiştirmesi hangi ülkede sessizce kabul edilebilirdi?

HEGEMON SEÇKİNLER

ABD’de yaşanan ‘derin kriz’ bu olayların ötesindedir. Burada birinci mesele, ABD toplumsal yapısında yaşanan değişim sorunlarıyla ilgilidir. Amerika da kurulu düzen, kurumsal iktidar elitleri ve onların devlet üzerindeki hegemonik konumuyla özdeşleşmiştir. Burada sorun şudur; yirminci yüzyılın ekonomik-politik ideolojik şartlarına göre oluşan bu hegemonya, bütün zamanlarda yani ekonomideki teknolojideki, dahası dünyadaki değişmelere rağmen devam edebilir mi? Bir toplumsal yapının değişmesi, kurumların değişmesi, ideolojilerin değişmesi, toplumsal ilişkileri sınıfsal ilişkileri, örgütlenme biçimlerini değiştirir ki bunun kaçınılmaz neticesi ‘hegemonyanın’ değişmesi şeklinde olur.

ABD’nin kurumsal iktidar elitlerini oluşturan savaş endüstrisi sermayesi, finansal kapitalizmin yapısal unsurları, bunlara dayanan asker-sivil elitler ve küresel ölçekte tekelleşen ilişki ağlarının yönetim kadrolarının karşısında, giderek bunlardan farklılaşan piyasa ilişkileri içinde gelişmek isteyen küçük-orta sermaye grupları, teknolojik yenilikleri ekonomik organizasyonlara dönüştüren ‘yeni tekno-strüktür’ ve yeni orta sınıflar yer almaktadır.

YOLUN SONU

Sorunun ortaya çıktığı yerlerden biri, hegemonik yapının ‘piyasa ilişkileri’ kapsamında bu ikincil yapıda yer alan yenilikleri sürdürecek esnekliği kaybetmesiyle ilgilidir. Kurumsal yapının elitleriyle yeni toplumsal güçler arasındaki çelişki büyüdüğünde toplumsal düzeyde kriz eğilimi yükselecektir.

ABD krizinin görünmeyen diğer nedeni dünya ölçeğinde yaşanan değişimlerde yatmaktadır ki toplumsal yapıda ortaya çıkan çelişkilerin büyümesi de buna bağlıdır. Elbette sisteminin patronajında bulunan ABD hegemonyasının üretildiği yerlerin başında dünya sisteminin işlerliği gelmektedir. Dünya sisteminin denetim mekanizmaları olan kurumlar, emperyalist siyaseti sürdürmeyi başardıkça hegemonik üstünlük devam edecektir fakat bugün dünya sistemi sorunludur, çözülme sürecindedir. Sitemde yaşanılan hegemonya kaybı, içerdeki çelişkilerle birleşince krizin derinleşmesi kaçınılmazdır. Bütün bunlar birçok şeyin iyi gitmediğini, ‘Amerikan Rüyası’ denilen toplumsal muhayyilede bütünleştirici idollerde, kalıplarda bozulmaların, çözülmelerin hızlandığını ortaya koymaktadır. Ya sonrası?